Đang trải qua cảm giác chán nản vô định, mất hết động lực sống? Một vài tip dưới đây có thể giúp bạn đi từ trạng thái bế tắc sang trang mới nở hoa!
Đại dịch đã kết thúc, nhưng hậu quả nó để lại thì vẫn còn. Sau Covid-19 cùng những đợt layoff trên diện rộng, nhiều người rơi vào tình cảnh lạc lối, kiệt sức, không còn động lực hay mục tiêu trong cuộc sống.
Nếu cũng nằm trong số này, hãy thử tìm hiểu một vài bước giúp bản thân phát triển rực rỡ trở lại, ngay cả khi bạn đang có cảm giác chán nản như ở dưới đáy vực sâu.
Cách giúp bạn sống cuộc đời ý nghĩa khi đang thấy chán nản hoang mang
Trong tiếng Anh có 2 từ đối lập thú vị. Đó là:
- Languishing: chỉ trạng thái chán nản, thiếu động lực, sống không có mục tiêu trong thời gian dài
và:
- Flourishing: chỉ trạng thái phát triển rực rỡ, sống một cách thành công, trọn vẹn và ý nghĩa.
Thường thì chúng ta sẽ trở trạng thái “Languishing” nhiều hơn là “Flourishing”, dù từ phía sau mới là thứ được người người nhà nhà theo đuổi.
Nhưng đừng lo lắng quá nhé. Bởi khoa học đã chứng minh một vài hoạt động đơn giản sẽ góp phần giúp bạn đi qua trạng thái mệt mỏi kia, và đến gần hơn cảm giác mãn nguyện.
1. Đánh giá chính mình
Làm sao biết mình đang chán nản, phát triển rực rỡ hay ở đâu đó giữa chừng? Tự hỏi bản thân chính là công cụ “chẩn đoán” hiệu quả, theo Giáo sư tâm lý học Laurie Santos tại Đại học Yale, người đang giảng dạy khóa học miễn phí 10 tuần có tên “Khoa học về Hạnh phúc” (The Science of Well-Being).
- Bạn có thức dậy với cảm giác háo hức bắt đầu ngày mới, hay thà ngủ nướng thêm?
- Bạn có cảm giác sống có mục đích, hay thấy những việc mình làm hằng ngày đều vô nghĩa?
“Bạn chính là chuyên gia hiểu rõ nhất về mức độ phát triển của chính mình,” bà nói.
Tiến sĩ VanderWeele sử dụng một bài đánh giá 10 câu hỏi trong chương trình của ông tại Harvard, bạn có thể thử tại đây.
Người tham gia cần đánh giá 5 lĩnh vực trong cuộc sống theo thang điểm từ 1 đến 10, với các câu hỏi tập trung vào hạnh phúc và sự hài lòng trong cuộc sống, sức khỏe thể chất và tinh thần, ý nghĩa và mục đích, phẩm chất và đạo đức, các mối quan hệ xã hội thân thiết.
“Chỉ cần làm bài test và suy ngẫm về những câu hỏi cũng giúp bạn bắt đầu thực hiện các thay đổi tích cực”. Theo tiến sĩ VanderWeele.
2. Trân trọng và tận hưởng những điều nhỏ bé
Phương pháp này từng xuất hiện trong bài viết “Những cách cải thiện sức khỏe tinh thần trong năm 2024“. Điều nhỏ bé tuy… nhỏ, nhưng đóng vai trò to lớn đối với hạnh phúc của mỗi người.
Không chỉ những dịp trọng đại mới đáng được ghi nhớ. Nghiên cứu cho thấy, việc ghi nhận những khoảnh khắc bé xíu xiu cũng đặc biệt quan trọng. Các nhà tâm lý học gọi đó là “tận hưởng” (savoring).
Tận hưởng là việc trân trọng sự kiện hoặc hoạt động ngay trong khoảnh khắc chúng diễn ra. Đồng thời chia sẻ những thành công, dù nhỏ bé và cảm nhận những điều tốt đẹp xung quanh bạn.
Trong một nghiên cứu năm 2012, một nhóm sinh viên đại học tham gia vào hoạt động tận hưởng có tên “chụp ảnh chánh niệm” (mindful photography). Hoạt động này góp phần cải thiện đáng kể tâm trạng lẫn cảm giác trân trọng của sinh viên.
Mỗi bạn được hướng dẫn chụp ít nhất năm bức ảnh về cuộc sống hàng ngày trong 2 tuần. Ví dụ ảnh bạn bè, khung cảnh yêu thích trong khuôn viên trường, những cuốn sách yêu thích – 2 lần 1 tuần. Việc ngắm lại các bức ảnh và những khoảnh khắc mang lại niềm vui đã giúp người tham gia tập trung vào những điều tốt đẹp trong cuộc sống.
Nếu việc chụp lại những thứ bản thân yêu thích quá phức tạp, bạn hãy thử những hoạt động khác. Tắm nước ấm, dành thời gian cho người thân yêu hoặc đi bộ với thiên nhiên là một vài gợi ý. Cảm giác chán nản sẽ dần trôi qua, để nhường chỗ cho sự bình yên.
3. Thực hiện nghi thức biết ơn mỗi tuần
Việc tạo ra nghi thức biết ơn mỗi tuần được chứng minh giúp cải thiện cuộc sống. Chẳng hạn ở một nghiên cứu, người tham gia (sinh viên đại học) được yêu cầu liệt kê, mỗi tuần một lần, 5 điều họ biết ơn, bất kể lớn hay nhỏ. (Một số người viết rằng họ biết ơn vì được thức dậy vào sáng hôm đó; một người khác thậm chí còn biết ơn cả ban nhạc Rolling Stones.)
So với nhóm đối chứng, những sinh viên được giao thực hiện bài tập biết ơn trong 10 tuần có cảm nhận tốt hơn về cuộc sống nói chung. Đồng thời ít phàn nàn về sức khỏe thể chất hơn hẳn.
Thực hành lòng biết ơn không nên trở thành gánh nặng. Hãy thử kết hợp thói quen biết ơn mới với một nghi thức có sẵn hàng tuần. Chẳng hạn như bữa tối Chủ nhật với gia đình hay những lúc bạn ngồi viết tổng kết tuần trong Journal.
4. Làm 5 điều tốt mỗi ngày
Giúp đỡ người khác không chỉ tốt cho họ mà còn giúp bạn phát triển bản thân. Các nhà khoa học cho rằng thực hiện 5 việc tốt trong 1 ngày, mỗi tuần 1 lần, có thể mang lại hiệu quả mạnh mẽ.
Vào 1 nghiên cứu năm 2004, sinh viên đại học dành 1 ngày để thực hiện 5 việc tốt. Ví dụ: hiến máu, hỗ trợ bạn bè làm tiểu luận, viết thư cảm ơn giáo viên cũ. Những người này có mức độ hạnh phúc cao hơn đáng kể, so với những người thực hiện rải rác 5 việc tốt trong suốt 1 tuần.
Tham gia các hoạt động tình nguyện cũng gia tăng cảm giác hạnh phúc. Tiến sĩ VanderWeele và các nhà nghiên cứu khác đã xem xét dữ liệu từ một nhóm gần 13.000 người lớn tuổi và phát hiện ra rằng, những người tham gia tình nguyện ít nhất 2 giờ/ tuần có mức độ hạnh phúc, lạc quan và mục đích sống cao hơn so với những người không tham gia tình nguyện.
Để đơn giản, Tiến sĩ Grant khuyên bạn nên bắt đầu với việc “giúp đỡ người khác 5 phút” mỗi ngày. Một vài gợi ý: Gửi bài báo hoặc podcast hay cho bạn bè, nêu cảm nhận tích cực của bản thân về họ, giới thiệu cho bạn bè những người mà bạn nghĩ họ sẽ hưởng lợi từ việc quen biết nhau.
5. Tìm kiếm cộng đồng và tăng cường sự kết nối
Ngay cả một cuộc trò chuyện ngắn với người lạ hoặc mối liên hệ thoáng qua với người mới cũng nuôi dưỡng cảm giác thỏa mãn. Đặc biệt là những “kết nối chất lượng cao”.
“Chúng không cần là những mối quan hệ hay tương tác kéo dài”, Tiến sĩ Grant nói. “Đôi khi mọi người cảm thấy phấn chấn hơn khi nói chuyện với người lạ trên máy bay hoặc tàu điện ngầm, hoặc khi ai đó chào họ ở nhà hàng.”
Những khoảnh khắc được người khác nhìn nhận, được đối xử với sự tôn trọng hoặc nhiệt tình, có thể tiếp thêm năng lượng và “refresh” chúng ta. Từ đó tạo nên mối liên kết trong khu phố nhỏ, hoặc cộng đồng nơi bạn làm việc, học tập, sinh sống,…
Sau đại dịch, hãy cố gắng kết nối lại với những cộng đồng bạn đã “bỏ quên”. Như quay lại nhà thờ, nhóm chạy hoặc lớp yoga. Đơn giản hơn, bạn chỉ cần ghé quán nước gần nhà. Đừng ngại ngần trò chuyện với người lạ, tương tác với nhân viên pha chế hoặc bắt đầu một cuộc trò chuyện tại công viên.
6. Tìm ý nghĩa trong những thói quen hàng ngày
Điều gì khiến bạn mong đợi mỗi ngày? Điều gì mang lại ý nghĩa cho cuộc sống của bạn? Các nghiên cứu cho rằng, cảm giác trọn vẹn (flourishing) đến từ những thói quen hàng ngày: học một kỹ năng mới, bày tỏ lòng biết ơn, trân trọng những khoảnh khắc nhỏ của sự thành công và các kết nối.
“Rất nhiều người trưởng thành có thể cảm thấy hạnh phúc, nhưng họ thiếu cảm giác có mục đích sống,” Tiến sĩ Corey Keyes, giáo sư xã hội học tại Đại học Emory, nói. “Cảm thấy hài lòng về cuộc sống là chưa đủ.”
Mặc dù công việc không nhất thiết phải là động lực chính thúc đẩy mục đích sống. Nhưng thay đổi cách suy nghĩ về công việc sẽ cải thiện mức độ hài lòng. Thắt chặt mối quan hệ với đồng nghiệp và tự nhắc nhở bản thân về ý nghĩa công việc đang làm, có thể thay đổi suy nghĩ của bạn về công việc.
Ví dụ, nếu là nhân viên bảo hiểm, hãy coi công việc của mình là phương tiện giúp mọi người ổn định lại cuộc sống sau biến cố, thay vì chỉ tập trung vào một nhiệm vụ nhàn chán như xử lý hồ sơ yêu cầu bồi thường. Điều này sẽ giúp bạn thêm thỏa mãn về công việc.
“Mọi người thường nghĩ rằng để phát triển, họ cần phải làm bất cứ điều gì đó giống như đạt được huy chương vàng Olympic, leo núi, hoặc có một trải nghiệm hoành tráng,” Tiến sĩ Grant nói.
Nếu cảm giác chán nản xuất hiện, hãy thực hiện một dự án nhỏ và đơn giản như dọn dẹp nhà bếp, làm vườn hay giặt vỏ gối. Bạn có thể hẹn giờ 10 phút và chạy bộ với quãng đường ngắn, hoặc thử thiền trong 1 phút.
Hoàn thành một nhiệm vụ dễ dàng nhưng có ích, đôi khi cũng tạo ra cảm giác thành công.
7. Hãy thử những điều mới mẻ
“Nhiều người trong chúng ta nghĩ rằng cần thay đổi hoàn cảnh sống, tìm một công việc kiếm với mức lương cao hơn, thay đổi các mối quan hệ, mua thứ gì đó mới,” Tiến sĩ Santos nói. “Nhưng nghiên cứu thực sự cho thấy sự mãn nguyện đến từ một tập hợp các hành vi và thói quen khác.”
Luôn có nhiều cơ hội để bạn thử những điều mới mẻ. Tham gia câu lạc bộ đọc sách hoặc nhóm chạy, học làm gốm, tham quan bảo tàng hoặc triển lãm nghệ thuật, thử một công thức nấu ăn mới, khám phá một con đường hay khu phố gần nơi ở, dùng thử ứng dụng học ngoại ngữ miễn phí như Duolingo.
“Điều quan trọng nhất đối với hạnh phúc tổng thể” – Tiến sĩ Keyes nói: “Là hứng thú với cuộc sống; sau đó, cảm giác hài lòng hoặc hạnh phúc sẽ tự nhiên đến. Đại dịch đã thách thức chúng ta vì chúng ta không thể theo đuổi nhiều sở thích trước đây. Bí quyết đầu tiên để cảm thấy hài lòng về cuộc sống là tìm kiếm những sở thích mới.”
Tiến sĩ Grant cũng cho biết việc học một kỹ năng và sau đó dạy cho người khác, hoặc thực hiện các dự án liên quan tới sở thích sẽ mang tới niềm vui cùng sự thỏa mãn. Hãy tự hỏi “Bạn muốn dành thời gian của mình cho điều gì?”
Chuyển hóa cảm giác chán nản vô định sang cảm giác hài lòng mãn nguyện là một hành trình không dễ dàng, nhưng đáng để thử. Hy vọng với một vài gợi ý được tham khảo từ The New York Times, bạn có thể đi từ cuộc sống bế tắc sang cuộc đời nở hoa nhé!